Religious Teachings of the “Satra” Institution of Guru Harideva-119 (হৰিদেৱ গুৰুজনাৰ সত্ৰানুষ্ঠানৰ ধৰ্মীয় শিক্ষা-১১৯)

 

In Bhagavata it is suggested that one should keep himself fully engaged in materialistic activities until his mind is detached from material life or until he gains full faith on scriptural descriptions of God. That is, one can perform spiritual practice if by study of the scriptures and listening from spiritual masters  he is fully convinced that the material life is not based on truth.  Secondly , if one gains  full faith on the descriptions of the tributes, activities and glories of God as contained in the Bhagavata and other Vedic Scriptures then he is qualified for making spiritual practice. Out of those, the first category of people, that is, the people who can detach themselves from material life should make religious practice through the path of knowledge or “Jnanayoga”. The second category of people, that is, people having faith on  scriptural descriptions of God should perform spiritual practice through the path of  devotion or “Bhaktiyoga”. It is also said that the tough path of knowledge is not suitable for common people and the comparatively easier path of devotion  is  to be followed by  them. But in actuality we see that common people do not pay any attention to those teachings of Bhagavata and perform religious practices of various kinds as they like. Guru Harideva suggested that no spiritual gain can be attained with such types of religious practices and such people are liable to commit mistake from both material and spiritual sides of life. So, through his Satra institution Guru Harideva undertook the mission of guiding the material and spiritual lives of the common people  in accordance with the above injunctions contained in the  Bhagavata. He tried to educate them with the practical ways of living healthy and prosperous householders’ life in accordance with scriptural injunctions. Parallel to that he made proper arrangements for correct interpretation of the knowledge and instructions contained in the Bhagavata and thus tried to make them reliable and respectable in the mind of common householders. In this way Guru Harideva tried to make  common householders well prepared for performance of spiritual practice through the path of devotion on the basis of knowledge and instructions contained in the Bhagavata.(to be continued)  

ভাগৱতত উপদেশ দি কোৱা হৈছে যে যেতিয়ালৈকে বৈৰাগ্যৰ উদয় নহয় অথবা ভগৱত কথাত শ্ৰদ্ধা নজন্মে তেতিয়ালৈকে কেৱল কৰ্মক প্ৰাধান্য দি অহৰহ কাম কৰি যোৱা কৰ্ত্তব্য । অৰ্থাৎ শাস্ত্ৰ অধ্যয়ন আৰু উপযুক্ত গুৰুৰ পৰা জ্ঞান আহৰণ কৰি  সংসাৰৰ অসাৰতা সম্পৰ্কে বুজি পোৱাৰ অন্তত সংসাৰৰ প্ৰতি বিৰাগ ভাৱৰ উদয় হ’লে পাৰমাৰ্থিক সাধনা কৰিব পাৰি । অথবা  ভাগৱতৰ দৰে শাস্ত্ৰত বৰ্ণনা কৰা ভগৱানৰ গুণ , কাৰ্যাৱলী, মহিমা আদি সচা বুলি দৃঢ় বিশ্বাস জন্মাৰ অন্তত ভগৱানৰ প্ৰতি গভীৰ শ্ৰদ্ধাভাৱৰ উদয় হ’লে পাৰমাৰ্থিক সাধনা কৰিব পাৰি। ইয়াৰ ভিতৰত প্ৰথম প্ৰকাৰৰ লোক অৰ্থাৎ বৈৰাগ্য ভাৱাপন্ন লোকে জ্ঞান যোগৰ মাধ্যমত আৰু দ্বিতীয় প্ৰকাৰৰ লোক অৰ্থাৎ ভগৱানৰ প্ৰতি বিশ্বাস আৰু  শ্ৰদ্ধাযুক্ত ব্যক্তিয়ে  ভক্তিযোগৰ মাধ্যমত পাৰমাৰ্থিক সাধনা কৰাৰ বাবে যোগ্য বুলি কোৱা  হৈছে । লগতে জ্ঞান যোগৰ পথ কঠিন কাৰণে সাধাৰণ সংসাৰী লোকৰ বাবে অনুপযোগী বুলি কৈ তেওঁলোকক ভক্তিযোগৰ মাধ্যমত পাৰমাৰ্থিক সধনা কৰাৰ উপদেশ দিয়া হৈছে।   কিন্তু  প্ৰকৃতাৰ্থত   দেখা যায় যে সাধাৰণ সংসাৰী মানুহে  এইবিলাক কথাৰ ওপৰত একো গুৰুত্ব আৰোপ নকৰে। সৰহ সংখ্যক লোকে  পাৰমাৰ্থিক সাধনাৰ বিষয়ে একো  নুবুজাকৈ কেৱল দেখাক দেখি বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ ধৰ্মীয় আচাৰ-আচৰণ অনুষ্ঠিত কৰে আৰু নিজকে অতিশয় ধাৰ্মিক লোক বুলি  ভাবি থাকে।হৰিদেৱ গুৰুজনাৰ মতে এনে প্ৰকাৰৰ ধৰ্ম আচৰণৰ দ্বাৰা একো পাৰমাৰ্থিক লাভ আশা কৰিব নোৱাৰি।বৰঞ্চ তেনে লোক ধৰ্ম আৰু সাংসাৰিক কৰ্ম উভয় ফালৰ পৰা ভুল পথে যোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে । সেয়েহে  গুৰুজনাই সত্ৰানুষ্ঠানৰ জৰিয়তে সাধাৰণ সংসাৰী লোকক সাংসাৰিক আৰু পাৰমাৰ্থিক উভয়  দিশৰ পৰা সঠিক পথেৰে আগবঢ়াই  নিয়াৰ পৰিকল্পনা কৰিছিল।অশিক্ষিত, অজ্ঞানী সাধাৰণ জনতাৰ মাজত নিজৰ পৰিয়ালৰ মানুহৰ দৰে থাকি তেওঁলোকক শাস্ত্ৰসন্মত উপায়ে সুখ-শান্তি আৰু ঐশ্বৰ্যপূৰ্ণ  সাংসাৰিক জীৱন যাপন কৰাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় জ্ঞান আৰু ব্যৱহাৰিক শিক্ষা প্ৰদান কৰিছিল। ইয়াৰ সমান্তৰালভাৱে ভাগৱত শাস্ত্ৰৰ সহজ-সৰল জ্ঞান শুদ্ধভাৱে  ব্যাখ্যা কৰি জনসাধাৰণৰ মনত এই শাস্ত্ৰত সন্নিবিষ্ট ভগৱত কথাৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা আৰু বিশ্বাস উৎপন্ন কৰাৰ ব্যৱস্থা কৰিছিল। এনেদৰে গুৰুজনাই ভাগৱত শাস্ত্ৰৰ জ্ঞান আৰু উপদেশৰ আধাৰত সাধাৰণ অজ্ঞানী মানুহক ভক্তিযোগৰ পথেৰে পৰমাৰ্থিক সাধনা কৰাৰ বাবে উপযোগী কৰি গঢ়ি তোলাৰ বাবে প্ৰয়াস কৰিছিল । (আগলৈ)

Religious Teachings of the “Satra” Institution of Guru Harideva-118 (হৰিদেৱ গুৰুজনাৰ সত্ৰানুষ্ঠানৰ ধৰ্মীয় শিক্ষা-১১৮)

 

Guru Harideva tells that Lord Krishna is the soul or consciousness of our body. Similarly, he is the soul of each and every living, non-living, big and small entity available in the creation. Since Lord Krishna is one and he is the soul of everything of the creation, so, he is also referred as the Super-soul.  Because of such unity when one comes to the shelter of Lord Krishna without feeling attachment with the body , his mind, intelligence and senses become fully occupied with thoughts of Lord Krishna and he sees Lord Krishna everywhere and in everything of the creation. Under such condition one can realize that he himself is included in the all-pervading existence of Lord Krishna and his existence as an individual body carries no meaning. Self-realization means realization of this truth and a self- realized person  is known  as “Jivanmukta Purusha”. That is, after attainment of self- realization a person  lives in his present body as “Jivanmukta Purusha” till the term of his body ends. Vyasadeva , Shukadeva, Bharata etc are some of the examples of such Jivanmukta Pususha mentioned in the Bhagavata. Guru Harideva is also said to be self-realized Jivanmukta Purusha and  we can find reflection of the characteristics of Jivanmukta Purusha  in his life story. Now, it is said that those self-realized personalities  lived in this material world in the society of common householders. Here,  we may ask  how such a person can live  a normal social life ?  Answering this question the scriptures tell that though the skin is an essential part of the body of snake, it periodically discards its skin. The discarded skin no longer remains part of its body. The snake never feels any attachment with it and lives a normal life afterwards. In a similar way in the mind of self-realized people the body is like the discarded skin of a snake. Thus it is possible for a self-realized person to live a normal life  in the human society without feeling any attachment towards the body.  Explaining its reason it is told further that due to combined influences of the accumulated unfulfilled desires of past lives along with desires of the present life a person feels too much attachment towards his body. A self- realized person remains free from attachment with his body itself and so he can live peacefully at any place and under any circumstances. (to be continued)

হৰিদেৱ গুৰুজনাই কৈছে যে ভগৱান কৃষ্ণ আমাৰ শৰীৰৰ চৈতন্য বা আত্মা। একেদৰে কৃষ্ণ জগতৰ স্থাৱৰ-জঙ্গম .ক্ষুদ্ৰ-বৃহৎ সমস্ত শৰীৰৰ আত্মা। সমস্ত শৰীৰৰ এক আত্মা হিচাপে কৃষ্ণ পৰমাত্মা । এই একত্বৰ কাৰণেই নিজৰ দেহৰ প্ৰতি থকা প্ৰীতি ত্যাগ কৰি ভগৱান কৃষ্ণৰ শৰণ বা আশ্ৰয় গ্ৰহণ কৰিলে মন বুদ্ধি ইন্দ্ৰিয় সমস্তই কৃষ্ণময় হয় আৰু জগতৰ সৰ্বত্ৰতে কৃষ্ণ দৰ্শন হয়। তেনে অৱস্থাত  নিজকো কৃষ্ণৰ সৰ্বব্যাপ্ততাৰে অন্তৰ্গত বুলি অনুভৱ হয় আৰু তেতিয়া নিজৰ পৃথক ব্যক্তিগত শৰীৰ বুলিবলৈ একো অৱশিষ্ট নাথাকে। এয়ে আত্মজ্ঞান আৰু আত্মজ্ঞানসম্পন্ন পুৰুষক জীৱন্মুক্ত পুৰুষ বুলি কোৱা হয় ।সেয়েহে  জীৱনমুক্তি বৰ্ত্তমান দেহত অৱস্থিত থকা অৱস্থাতে হয় অৰ্থাৎ মুক্তি লাভ কৰাৰ পিছতো মানুহ বৰ্ত্তমান শৰীৰৰ কাৰ্য্কাল সমাপ্ত নোহোৱা পৰ্যন্ত আত্মজ্ঞানী জীৱন্মুক্ত পুৰুষ হিচাপে জীৱন ধাৰণ কৰি থাকে বুলি শাস্ত্ৰত কোৱা হৈছে।ভাগৱত শাস্ত্ৰত ব্যাসদেৱ , শুকদেৱ , ভৰত আদি অনেক জীৱন্মুক্ত পুৰুষৰ কাহিনী বৰ্ণনা কৰা হৈছে । হৰিদেৱ গুৰুজনা নিজেও আত্মজ্ঞানসম্পন্ন জীৱন্মুক্ত পুৰুষ আছিল বুলি কোৱা হৈছে আৰু তেওঁৰ জীৱন পৰিক্ৰমাত জীৱন্মুক্ত পুৰুষৰ অনেক লক্ষণ বৰ্ণনা কৰা হৈছে । এই সকল আত্মজ্ঞানী পুৰুষ জীৱন্মুক্ত অৱস্থাত সাধাৰণ সংসাৰী মানুহৰ সমাজত বাস কৰিছিল বুলি কোৱা হৈছে । ই্য়াতে প্ৰশ্ন হ’ব পাৰে যে আত্মজ্ঞানী পুৰুষে স্থূল শৰীৰত বৰ্ত্তমান থাকি কিদৰে সংসাৰৰ সৈতে সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰি স্বাভাৱিক জীৱন যাপন কৰিব পাৰে ? ইয়াৰ উত্তৰত শাস্ত্ৰত কোৱা হৈছে যে মোট সাপৰ নিজৰ শৰীৰৰ অংশ। কিন্তু  মোট সলোৱাৰ পিচত সেই প্ৰাণহীন মোটটো সাপৰ শৰীৰৰ অংশ হৈ নাথাকে । সলাই এৰি যোৱাৰ পিচত মোটটো সলোৱা স্থানতে পৰি থাকে ।জীৱন্মুক্ত পুৰুষৰ মনত শৰীৰৰ মূল্য সাপে এৰি থৈ যোৱা মোটটোৰ দৰে হয়।মোট পৰিত্যাগ  কৰাৰ পিচতো সাপে আগৰ দৰেই  জীৱন যাপন কৰি থাকে  যদিও সলাই এৰি থৈ অহা মোটটোৰ প্ৰতি সম্পূৰ্ণ অনাসক্ত হৈ থাকে। একেদৰে  জীৱন্মুক্ত পুৰুষ শৰীৰৰ আসক্তিৰ পৰা মুক্ত হোৱা হেতুকে শৰীৰৰ প্ৰতি কোনো আসক্তি নৰখাকৈয়ে সংসাৰৰ সকলোৰে সৈতে স্বাভৱিক সম্পৰ্ক ৰাখি চলিব পাৰে । এই কথা ব্যাখ্যা কৰি শাস্ত্ৰত  পুনৰ কোৱা হৈছে যে পূৰ্বজন্মৰ অপূৰ্ণ কামনা বাসনা আৰু বৰ্ত্তমান জন্মৰ কামনা বাসনা উভয়ৰে সংযুক্ত প্ৰভাৱবশতঃ মানুহ ভোগ-বাসনাৰ কেন্দ্ৰবিন্দু স্বৰূপ শৰীৰৰ প্ৰতি অত্যন্ত আসক্ত হয়। আত্মজ্ঞানী পুৰুষৰ শৰীৰটোৰ  প্ৰতিয়ে আসক্তি নাথাকে কাৰণে তেনে পুৰুষে যিকোনো স্থান আৰু যিকোনো পৰিবেশতে সম্পূৰ্ণ সুখ-সন্তোষ আৰু শান্তিৰে থাকিব পাৰে ।(আগলৈ)

Religious Teachings of the “Satra” Institution of Guru Harideva-117 (হৰিদেৱ গুৰুজনাৰ সত্ৰানুষ্ঠানৰ ধৰ্মীয় শিক্ষা-১১৭)

 

“Uttama Sharana” or the best way of surrender as suggested by Guru Harideva consists of two parts. One part is freeness from attachment with the body and the second part is coming to the sharana or shelter of Lord Krishna present as embodied soul within the body. Out of those, by analysis of the differences of  the body and the embodied soul one can know that the soul is true and the body is not true. By such analysis one can also know that the body is the instrument and the soul or the consciousness activates it. It can also be known that in actuality the soul is not related with the activities performed by the body and the resultant happiness and sorrow. But this type of knowledge is comparative. This is not absolute knowledge free from any connection with the body. Scriptures tell that with this type of knowledge one can understand the nature of the body, the difference between the body and the soul and thus one can become free from attachment with is body. But  with such knowledge  one cannot know the soul or attain self-realization. Explaining its reason Bhagavata tells that the senses, mind and intelligence constitute our machinery for gaining knowledge. With this machinery we can understand the nature of our body, the difference of the soul with the body. But with this machinery it is not possible to know the soul. It is said that the embodied soul activates our senses, mind and intelligence first and after that only we can gain knowledge of things including our own body with  those instruments . We know that sugar makes other things sweet but  sugar cannot be sweetened by it. Similarly the soul or the consciousness makes the mind ,intelligence and senses active and make them  able to know other things but it is not possible for them to know the consciousness or soul which activate them . Then what is the way to know the soul? Answering it Guru Harideva tells that the soul is self-luminous as like as fire and the sun. In darkness of night we need light of fire to see other things but no light is needed to see the fire. When the sun rises we see so many things in its light but to see the sun no light is needed. Similarly, to realize the soul  there is no extra medium. Lord Krishna is present as consciousness or soul in us. When one comes to his shelter without any attachment with body , his mind, intelligence and senses become purified and then he can feel the presence of the soul or God in his pure heart as clear as the sight of sun in a cloudless sky, that is, he can attain self-realization. (to be continued)          

হৰিদেৱ গুৰুজনাই “উত্তম শৰণৰ” জৰিয়তে আত্মজ্ঞান লাভ কৰাৰ যি উপদেশ দিছে তাৰ দুটা ভাগ আছে। এটা ভাগ হৈছে শৰীৰৰ প্ৰতি আসক্তি ত্যাগ আৰু  আনটো ভাগ হৈছে  নিজৰ শৰীৰত আত্মাৰূপে অৱস্থিত ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণৰ চৰণত শৰণ গ্ৰহণ। ইয়াৰ ভিতৰত শৰীৰ আৰু আত্মাৰ পাৰ্থক্য জ্ঞানৰ দ্বাৰা শৰীৰ অসত্য আৰু আত্মা সত্য বুলি জানিব পৰা যায়।শৰীৰ যন্ত্ৰ আৰু আত্মা এই যন্ত্ৰৰ চালক তথা নিয়ন্ত্ৰক বুলি বুজিব পাৰি। শৰীৰে কৰা কাৰ্যসমুহৰ পৰা উৎপন্ন হোৱা সুখ্-দুখ ইত্যাদিৰ সৈতে আত্মাৰ বাস্তৱিক কোনো সম্পৰ্ক নাই বুলি বুজিব পাৰি। কিন্তু এই জ্ঞান শৰীৰ আৰু আত্মাৰ তুলনামূলক জ্ঞান।ই শৰীৰ নিৰপেক্ষ আত্মাৰ জ্ঞান নহয় অৰ্থাৎ শৰীৰৰ সৈতে সম্পৰ্কহীন শুদ্ধ আত্মাৰ জ্ঞান নহয় । এনে প্ৰকাৰৰ জ্ঞানৰ দ্বাৰা শৰীৰৰ প্ৰকৃত স্বৰূপ আৰু শৰীৰৰ সৈতে আত্মাৰ পাৰ্থক্য জানি লৈ  শৰীৰৰ প্ৰতি আসক্তি ত্যাগ কৰিব পাৰি। কিন্তু এই জ্ঞানৰ দ্বাৰা শৰীৰৰ সৈতে সম্পৰ্কহীন অৰ্থাৎ শৰীৰ নিৰপেক্ষ শুদ্ধ আৰু মুক্ত আত্মাৰ বিষয়ে জানিব নোৱাৰি বা আত্মজ্ঞান লাভ কৰিব  নোৱাৰি।  ইয়াৰ কাৰণ ব্যাখ্যা কৰি ভাগৱতত কোৱা হৈছে যে ইন্দ্ৰিয় ,মন আৰু বুদ্ধি হৈছে আমাৰ জ্ঞান আহৰণৰ যন্ত্ৰ । এই যন্ত্ৰৰ সহায়ত  শৰীৰৰ বিশেষত্ব সমুহ বুজি লৈ শৰীৰ  সম্পৰ্কে জ্ঞান আহৰণ কৰিব পাৰি তথা শৰীৰ আৰু আত্মাৰ পাৰ্থক্যও বুজিব পাৰি ।কিন্তু  ইন্দ্ৰিয়, মন ,বুদ্ধিৰ  মাধ্যমত আত্মাক জানিব নোৱাৰি। আত্মা বা শৰীৰস্থ চৈতন্যৰ দ্বাৰা চৈতন্যময় হোৱাৰ পিছতহে  আমাৰ জ্ঞান সাধনৰ যন্ত্ৰ স্বৰূপ ইন্দ্ৰিয় ,মন আৰু বুদ্ধি কাৰ্যক্ষম হয় আৰু তেতিয়াহে আমি নিজৰ শৰীৰকে ধৰি জগতৰ  অন্যান্য বিষয়-বস্তুৰ জ্জান আহৰণ কৰিব পাৰো । আমি জানো যে চিনিয়ে অন্য বস্তুক মিঠা কৰে কিন্তু ই চিনিক অৰ্থাৎ নিজক মিঠা কৰিব নোৱাৰে । একেদৰে চৈতন্যৰ দ্বাৰা  চেতনাময় হোৱাৰ পিছত  আমাৰ জ্ঞান আহৰণ কৰা যন্ত্ৰ মন ,বুদ্ধি আৰু ইন্দ্ৰিয়ৰ দ্বাৰা অন্য বস্তুক জানিব পাৰি।  কিন্তু এই যন্ত্ৰক চেতনাময় কৰা চৈতন্য বা আত্মাক  এই যন্ত্ৰৰ দ্বাৰা জানিব নোৱাৰি। তেন্তে আত্মাক জনাৰ উপায় কি ? ইয়াৰ উত্তৰত হৰিদেৱ গুৰুজনাই কৈছে যে আত্মা স্বয়ংপ্ৰকাশ অৰ্থাৎ আত্মা অগ্নি আৰু সূৰ্যৰ দৰে । আন্ধাৰ ৰাতি  অন্য বস্তু চাবৰ বাবে আমাক জুইৰ পোহৰ লাগে কিন্তু অগ্নি চাবৰ বাবে  অন্য  পোহৰ নালাগে । সূৰ্যৰ পোহৰত অনেক বস্তু আমি দেখা পাওঁ কিন্তু  সূৰ্য চাবৰ বাবে অন্য পোহৰ নালাগে।একেদৰে আত্মাক জানিবৰ বাবেও অন্য একো মাধ্যম নালাগে ।ভগৱান কৃষ্ণ আত্মা বা চৈতন্য স্বৰুপে নিজৰ ভিতৰতে আছে। শৰীৰৰ প্ৰতি আসক্তি ত্যাগ কৰি  ভগৱান কৃষ্ণৰ শৰণাপন্ন হ’লে  মন,  বুদ্ধি আৰু ইন্দ্ৰিয় পবিত্ৰ হয় আৰু তেতিয়া মেঘহীন নিৰ্মল আকাশত চন্দ্ৰ-সূৰ্য দেখাৰ দৰে নিজৰ বিশুদ্ধ অন্তঃৰণত স্বয়ংপ্ৰকাশ আত্মা বা ঈশ্বৰৰ প্ৰকাশ উপলব্ধি কৰিব পাৰি অৰ্থাৎ আত্মজ্ঞান লাভ কৰিব পাৰি।(আগলৈ)

Religious Teachings of the “Satra” Institution of Guru Harideva-116 (হৰিদেৱ গুৰুজনাৰ সত্ৰানুষ্ঠানৰ ধৰ্মীয় শিক্ষা-১১৬)

 

By the word “I” we mean our body. Father, mother, wife, children, friend, enemy and all other relationships are established and maintained with reference to the body. The rights we establish over money, land, building and other things are also with reference to our body. In this way everything available around us in the creation is linked with our boy. That is, without the body we cannot establish any relationship with other people, we cannot have possession over any property etc. or nothing of this world can be claimed as “Mine”. But in the Vedic scriptures it is told that the body is not our true identification or body is not the true “I”. The body takes birth, then it grows, then reduces and finally gets destroyed. After destruction of one body the embodied soul enters into a new body and takes rebirth. Through this new body relationships like father, mother, wife, children etc. are established with new people. Rights over new properties are established with reference to this new body. After passage of certain period of time in this situation this body also faces destruction and the embodied soul migrates to another new body. If the things are analyzed in this manner then it can be realized that the body is like a cover of the soul.  People change their shirts when they become old or torn out. Likewise, the embodied soul changes the body when it becomes old and invalid and enter into a new body. Analyzing the things like this the scriptures tell that the embodied soul should be our identity or true “I”. Guru Harideva tells that because of our strong attachment with the body we think the body as “I”. We think the people and material objects linked with our body as “Mine”. Thus, we come under the bondage of the material world. He further tells that Lord Krishna is the soul referred above. Also, Lord Krishna is present as embodied soul in all bodies. That is, the soul of the entire bodies available in the world is one and he is Lord Krishna. Guru Harideva suggests that by “Uttama Sharana”, that is, by coming to the “Sharana” or shelter of Lord Krishna without any attachment with  own body, one can convert his attachment with one particular body of one particular life to attachment towards the super soul or the single driving force that controls all bodies in the entire creation and can become free from the bondage of the material world. Through the teachings of his Satra Institution Guru Harideva teaches the practical ways of religious practices to be performed for this purpose. (to be continued)

“মই” বুলি ক’লে আমি শৰীৰকে বুজি পাওঁ। পিতৃ , মাতৃ ,স্ত্ৰী, সন্তান , শত্ৰু, মিত্ৰ,  অন্যন্য সা-সম্বন্ধ  ইত্যাদি শৰীৰৰ জৰিয়তে স্থাপন হয় । মাটি ,বাৰী ,ধন , সম্পদ ইত্যাদিৰ অধিকাৰো শৰীৰৰ সৈতে সম্পৰ্কিত । অৰ্থাৎ শৰীৰ অবিহনে জগতৰ  সা-সম্বন্ধ , বিষয়-বস্তুৰ ওপৰত কাৰো কোনো অধিকাৰ নাথাকে বা এইবিলাকৰ একোকে “মোৰ”  বুলি ক’ব নোৱাৰি । কিন্তু  বৈদিক শাস্ত্ৰত কোৱা হৈছে যে শৰীৰ আমাৰ প্ৰকৃত পৰিচয় নহয় । শৰীৰৰ জন্ম হয় , বৃদ্ধি হয় , ক্ষয় হয় আৰু অৱশেষত নাশ হয়। এটা শৰীৰ নাশ হোৱাৰ পিছত আত্মা অন্য এটা শৰীৰত প্ৰৱেশ কৰি পুনৰ্জন্ম লাভ কৰে। সেই নতুন শৰীৰৰ মাধ্যমত পুনৰ পিতৃ,মাতৃ,স্ত্ৰী,সন্তান,শত্ৰু,মিত্ৰ ইত্যাদি সা-সম্বন্ধ নতুনকৈ  স্থাপন হয় । নতুন শৰীৰে নতুন সা-সম্পদ, বিষয়-বস্তু ইত্যাদিৰ অধিকাৰ লাভ কৰে । এনেদৰে কিছুকাল অতিবাহিত হোৱাৰ পিছত এদিন এই শৰীৰো নাশ হয় আৰু আত্মা পুনৰ অন্য এটা নতুন শৰীৰত প্ৰৱেশ কৰাৰ  বাবে সাজু হয়। এনেদৰে বিচাৰ কৰি চালে দেখা যায় যে  শৰীৰ আত্মাৰ আৱৰণৰ নিচিনা। মানুহে পিন্ধি থকা চোলা পুৰণি হ’লে তাক ত্যাগ কৰি নতুন চোলা পিন্ধে। একেদৰে  আত্মাই এটা শৰীৰ পুৰণি বা অকামিলা হ’লে তাক ত্যাগ কৰি অন্য এটা নতুন শৰীৰত  প্ৰৱেশ কৰে ।গতিকে শৰীৰস্থ আত্মাহে আমাৰ প্ৰকৃত পৰিচয় হোৱা উচিত বুলি শাস্ত্ৰত কোৱা হৈছে ।হৰিদেৱ গুৰুজনাই কৈছে যে শৰীৰৰ প্ৰতি থকা তীব্ৰ আসক্তিবশতঃ আমি শৰীৰকে “মই”  আৰু শৰীৰৰ সৈতে সম্পৰ্কিত স্ত্ৰী-পুত্ৰাদি সা-সম্বন্ধ তথা ধন-সম্পদাদি বিষয়-বস্তুকে “মোৰ” বুলি ভাৱো আৰু সংসাৰ বন্ধনত আৱদ্ধ হৈ পৰো। লগতে গুৰুজনাই কৈছে যে ওপৰত যি আত্মাৰ কথা কৈ অহা হৈছে ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণ হৈছে সেই আত্মা । ভগৱান কৃষ্ণ আত্মাৰূপে সমস্ত শৰীৰতে বিদ্যমান  অৰ্থাৎ সকলো শৰীৰৰে আত্মা পৃথক পৃথক নহয়, এক কৃষ্ণ সমস্ত  দেহৰে আত্মা। সেয়েহে উত্তম শৰণ অৰ্থাৎ নিজৰ শৰীটোৰ প্ৰতি থকা আসক্তি ত্যাগ কৰি ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণৰ চৰণত শৰণ বা আশ্ৰয় গ্ৰহণ কৰিলে এক জন্মত লাভ  কৰা এটা বিশেষ শৰীৰৰ প্ৰতি থকা তীব্ৰ আসক্তি জগতৰ সমস্ত শৰীৰৰ চালিকা শক্তিৰূপে প্ৰত্যেক শৰীৰতে বিৰাজমান এক আত্মা বা পৰমাত্মাৰ প্ৰতি আসক্তিলৈ পৰিবৰ্ত্তিত হয় আৰু তেত্য়া সংসাৰ বন্ধনৰ পৰা মুক্ত হ'ব পাৰি । গুৰুজনাই তেওঁৰ সত্ৰানুষ্ঠানৰ জৰিয়তে নিজৰ এই উপদেশ অনুসৰি পাৰমাৰ্থিক সাধনা কৰাৰ সহজ সৰল ব্যৱহাৰিক উপায়ো জনসাধাৰণক শিকাই গৈছে। (আগলৈ)

Religious Teachings of the “Satra” Institution of Guru Harideva-115 (হৰিদেৱ গুৰুজনাৰ সত্ৰানুষ্ঠানৰ ধৰ্মীয় শিক্ষা-১১৫)

 

The difference between the body and the embodied soul has been discussed in some of the preceding posts. To make the subject clear Bhagavata compares the embodied soul and the body with fire and wood respectively. Fire and wood  are two separate items. But the fire can enter into the wood and burn it. Burning of wood is not possible unless it comes into contact with fire. Similarly, the soul and the body are two separate entities . But the soul  enters into the body and makes it active. Also, the body is inert  as like as a piece of wood unless it comes into contact with the soul. Again,  feelings of heat, cold, hunger, thirst, happiness, sorrow, ego , simplicity etc. are day to day experiences of our life. Bhagavata tells that all those experiences are related to the body and the embodied soul has no relation with them. If we think for a while we find that the soul is present in each body as its consciousness. Due to presence of consciousness, the body remains active and we become able to feel the experiences of life.  So, when it is told that those experiences of life pertain to the body only and the embodied soul is not at all related to them, then it becomes difficult for the common people like us to understand the point. Now, to make it clear the scriptures tell that fire has no shape and an axe made of iron possesses no heat and light. But when the iron axe is kept in contact with fire then it becomes red hot and the fire takes the shape of axe. This happens because of the close and long association of  axe with fire. In a similar way due to long and close association of  soul with body,  we wrongly feel  the characteristics of the body as characteristics  of the embodied soul. To make the point more clear Bhagavata   explains it  as follows. We see the image of moon in water. When the water is disturbed the image in water moves . But the moon in the sky has  no relation with such  movement of its  image. Similarly the happiness and sorrow etc. felt by the consciousness of the body are various different situations of the body. These are not situations pertaining to the soul, that is, the embodied soul has no relation with them. Guru Harideva tells that when one realizes  that he is  the soul and not the body,  that is, when one attains self-realization, then he  can clearly understand this point and after that  he never feels  happiness  and sorrow in accordance with various different situations faced by the body.( to be continued)

ইয়াৰ আগৰ কেইটামান লিখনিত শৰীৰ আৰু আত্মাৰ পাৰ্থক্যৰ বিষয়ে কিছু কথা কোৱা হৈছে । এই পাৰ্থক্য সহজভাৱে বুজাবলৈ  ভাগৱতত কোৱা হৈছে আত্মা অগ্নিসদৃশ আৰু শৰীৰ কাঠৰ নিচিনা । অগ্নি আৰু কাঠ দুটা  পৃথক বস্তু  যদিও অগ্নি কাঠৰ ভিতৰত প্ৰৱেশ কৰি কাঠ পুৰিব পাৰে  আৰু অগ্নিৰ সৈতে সংযোগ সাধন নহলে কাঠ পুৰিব নোৱাৰে। একেদৰে আত্মা আৰু শৰীৰ দুটা পৃথক তত্ব । কিন্তু আত্মা শৰীৰত প্ৰৱেশ কৰি শৰীৰ কাৰ্যক্ষম  কৰে আৰু আত্মাৰ  সৈতে সংযোগ সাধন  নহ’লে শৰীৰ কাঠৰ দৰে জড়পদাৰ্থ মাত্ৰ । আনহাতে  জাৰ-জহ , ভোক-পিয়াহ,  হৰ্ষ-বিষাদ , সুখ-দুখ , শোক-মোহ , অহংকাৰ, সৰলতা ইত্যাদি আমাৰ জীৱনৰ নিত্য-নৈমিত্তিক অভিজ্ঞতা ।ভাগৱতত  কোৱা হৈছে যে  এইবিলাক শৰীৰৰ সৈতে সম্পৰ্কিত বিষয় । এইবিলাকৰ সৈতে আত্মাৰ কোনো সম্পৰ্ক নাই । কিন্তু অলপ ভাৱি চালে দেখা যায় যে আত্মাই  চৈতন্যৰ ৰূপত সমস্ত শৰীৰকে কাৰ্যক্ষম কৰি ৰাখে আৰু শৰীৰৰ চৈতন্যৰ দ্বাৰাই আমি জীৱনৰ অভিজ্ঞতাসমুহ অনুভৱ কৰিব পাৰো । তেনে অৱস্থাত আত্মা   বা চৈতন্যৰ সৈতে ইবিলাকৰ  একো সম্পৰ্ক নাই বুলি ক’লে কথাখিনি আমাৰ দৰে সাধাৰণ জ্ঞানবুদ্ধিৰ লোকৰ বাবে বুজাত খেলিমেলি হয় । শাস্ত্ৰত এই কথা বুজাই দি কোৱা  হৈছে যে জুইৰ কোনো আকাৰ নাথাকে আৰু লোৰে নিৰ্মিত কুঠাৰ এখনত জুইৰ উত্তাপ, পোহৰ আদি গুণ-ধৰ্ম নাথাকে। কিন্তু বহুসময় ধৰি কুঠাৰখন জুইত সুমুৱাই থলে জুইৰ আকৃতি কুঠাৰৰ দৰে হয় আৰু কুঠাৰখন জুইৰ দৰে ৰঙা আৰু গৰম হয়।জুইৰ সৈতে কুঠাৰৰ অতি নিকট সান্নিধ্যৰ ফলত এনে হয় । একেদৰে আত্মা আৰু শৰীৰৰ সান্নিধ্য অতি নিকট হোৱা হেতুকে শৰীৰ সৈতে সম্পৰ্কিত বিষয়-বস্তুকে আত্মাৰ লগত সম্পৰ্কিত বিষয়-বস্তু বুলি আমি ভুল কৰো । ভাগৱতত কথাখিনি আৰু পৰিষ্কাৰ কৰি কোৱা হৈছে যে পানীত চন্দ্ৰৰ প্ৰতিবিম্ব দেখা যায় । পানী লৰচৰ হ’লে পানীত  থকা চন্দ্ৰৰ প্ৰতিবিম্বও লৰচৰ হয় । কিন্তু ইয়াৰ  সৈতে  আকাশৰ চন্দ্ৰৰ কোনো সম্পৰ্ক নাথাকে।  একেদৰে শৰীৰস্থ চৈতন্য বা আত্মাই অনুভৱ কৰা সুখ , দুখ ইত্যাদি শৰীৰৰ বিভিন্ন অৱস্থাৰ অনুভৱ। এইবিলাক আত্মাৰ অৱস্থা নহয় বা ইবিলাকৰ সৈতে আত্মাৰ কোনো সম্পৰ্ক নাই । হৰিদেৱ গুৰুজনাই কৈছে নিজকে শৰীৰ বুলি নাভাৱি আত্মা বুলি ভাৱিব পাৰিলে অৰ্থাৎ আত্মজ্ঞান লাভ কৰাৰ পিছত মানুহে এই কথা অনুভৱ কৰিব পাৰে আৰু তেনে অৱস্থাত শৰীৰৰ সুখ-দুখত সুখী অথবা দুখী নোহোৱাকৈ থাকিব পাৰে।‌( আগলৈ)

Religious Teachings of the “Satra” Institution of Guru Harideva-114 (হৰিদেৱ গুৰুজনাৰ সত্ৰানুষ্ঠানৰ ধৰ্মীয় শিক্ষা-১১৪)

 

Guru Harideva tells that when one surrenders to Lord Krishna after being free from attachment with own body, then that is the best type of surrender or “Uttama Sharan”. Again, to become free from such attachment it is essential to analyze various aspects of the relationship between the embodied soul and the body. In Bhagavata it is told that the embodied soul enters into a body for enjoyment of the outcomes of his past deeds. That is, entering into a body is not a normal situation for the embodied soul. This is because characteristically and naturally the body is bound to come under various types of situations. For example human body is bound to face some kind of special situations due to its own nature and characteristics. Similarly, in the creation there are bodies in innumerable number of species including animals, birds, plants, creepers and so on. Each body has its own  shape ,size , advantages and disadvantages etc. ,that is, each body possess its own special characteristics and nature .Moreover ,each body has five sheaths;  physical ,mental and causal stages and  waking ,dreaming and deep sleep states . The nature and characteristics of all of them are different.  We tried to have some simple ideas of these things and their differences with the embodied soul in some of our earlier posts.  The soul is felt to be bounded by the limitations pertaining to the nature and characteristics of the body in which it is embodied. But in actuality the consciousness or soul cannot be bounded by any activity, nature and characteristic of the body. Soul always remains free from the limitations of the body. Under such condition the limitations, happiness and sorrow etc. felt by the consciousness of the body or the embodied soul is said to be due to its close association with the body. This point can be explained as follows. In our family we have wife, children and other very near and dear relatives. If one of them becomes seriously ill then we feel pain and become unhappy. That is, in spite of being in good  health we feel pain of the sickness present in the body of a near and dear relative due to our close association or attachment with him.  In a similar way pain and pleasure, happiness and sorrow, limitations  etc. are nature and characteristics of the body and in spite of being totally separate from the body the consciousness of the body or the embodied soul feels and enjoy them due to its closest association with the body. (to be continued)

হৰিদেৱ গুৰুজনাই কৈছে যে শৰীৰৰ প্ৰতি থকা আসক্তি ত্যাগ কৰি ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণৰ চৰণত শৰণ গ্ৰহণ কৰাটো উত্তম প্ৰকাৰৰ শৰণ ।আনহাতে শৰীৰৰ প্ৰতি আসক্তি  ত্যাগ কৰাৰ বাবে শৰীৰৰ সৈতে শৰীৰস্থ আত্মাৰ সম্পৰ্কৰ বিষয়ে পুখানুপংখভাৱে বিচাৰ বিশ্লেষণ কৰাৰ প্ৰয়োজন। ভাগৱতত কোৱা হৈছে যে পাপ আৰু পূণ্য কৰ্মৰ ফল ভোগ কৰাৰ অৰ্থে জীৱই শৰীৰ গ্ৰহণ কৰে।অৰ্থাৎ শৰীৰ গ্ৰহণ কৰাটো আত্মা বা চৈতন্যৰ বাবে স্বাভাৱিক  অৱস্থা নহয়। ইয়াৰ কাৰণ হৈছে বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ শৰীৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ গুণগত আৰু অৱস্থাগত পৰিবেশ পৰিস্থিতিৰ অধীনত থাকিবলৈ বাধ্য হয়। উদাহৰণ স্বৰূপে মানৱ শৰীৰ কিছুমান বিশেষ গুণগত আৰু অৱস্থাগত পৰিবেশ-পৰিস্থিতিৰ অধীন । একেদৰে জগতত জীৱ-জন্তু , চৰাই-চিৰিকতি , গুল্ম-উদ্ভিদ ইত্যাদিকে ধৰি অসংখ্য প্ৰকাৰৰ শৰীৰ আছে আৰু প্ৰত্যেক শৰীৰৰে আকাৰ-প্ৰকাৰ , সুযোগ সুবিধা ইত্যাদিকে ধৰি অন্যান্য গুণগত আৰু অৱ্স্থাগত পৰিবেশ পৰিস্থিতি পৃথক পৃথক। তদুপৰি  একেটা শৰীৰৰো অন্নময় , প্ৰাণময় , মনোময় আৰু বিজ্ঞানময়  –এই পঞ্চকোষ , স্থুলশৰীৰ ,সুক্ষ্মশৰীৰ, কাৰণশৰীৰ- এই তিনিটা স্তৰ আৰু  জাগ্ৰত,স্বপ্ন, সুসুপ্তি- এই তিনি অৱস্থা আছে।এই সমুহৰ প্ৰত্যেকৰে স্বভাৱ আৰু গুণধৰ্ম পৃথক পৃথক। আগৰ কেইটামান লিখনিত এইবিলাক বিষয়ৰ লগতে শৰীৰস্থ চৈতন্য বা আত্মাৰ সৈতে এইবিলাকৰ পাৰ্থক্য সম্পৰ্কে কিছু আভাস দিয়াৰ চেষ্টা কৰি অহা হৈছে।শৰীৰত থকা অৱস্থাত মুক্ত স্বভাৱ আত্মা পূৰ্বকৰ্ম অনুসৰি লাভ কৰা শৰীৰটোৰ ওপৰোক্ত গুণধৰ্মগত আৰু অৱস্থাগত বাধ্য বাধকতাৰ দ্বাৰা সীমাবদ্ধ হোৱা যেন অনুভূত হয়। কিন্তু প্ৰকৃতাৰ্থত শৰীৰৰ কোনো কাৰ্য প্ৰণালী বা অৱস্থাৰ দ্বাৰা আত্মা একেবাৰে প্ৰভাৱিত নহয়। তেনেস্থলত শৰীৰস্থ চৈতন্য বা আত্মাৰ দ্বাৰা শৰীৰৰ ভিন্ন ভিন্ন অৱস্থাজনিত যি সুখ-দুখ অনুভৱ কৰা হয় সি শৰীৰ আৰু আত্মাৰ অতি নিকট সান্নিধ্যৰ ফলত উৎপন্ন হোৱা ভ্ৰম বুলি শাস্ত্ৰত কোৱা হৈছে । কথাখিনি এটা উপমাৰ দ্বাৰা বুজাব পাৰি ।সংসাৰত পুত্ৰ –কন্যা-পত্নী আদি আমাৰ অতি নিকটাত্মীয় লোক।  তেওঁলোকৰ কোনো এজন ৰোগযন্ত্ৰণাত কাতৰ হৈ শয্যাগত অৱস্থাত থকিলে আমাৰ মনত এনে অনুভৱ হয় যেন আমি নিজে ৰোগযন্ত্ৰণা ভোগ কৰি আছো ।অৰ্থাৎ নিজে সুস্থ শৰীৰে থকা স্বত্বেও নিকটাত্মীয় লোকৰ শৰীৰৰ অসুস্থতাই আমাক যন্ত্ৰণা দিব পাৰে । একেদৰে শৰীৰ আৰু আত্মা সম্পূৰ্ণ পৃথক হ’লেও উভয়ৰে সান্নিধ্য নিকটতম হোৱা হেতুকে শৰীৰস্থ আত্মা বা চৈতন্য  শৰীৰৰ গুণগত আৰু অৱস্থাগত সীমাবদ্ধতাৰ দ্বাৰা সীমাৱদ্ধ আৰু শৰীৰৰ সুখ-দুখত সুখী বা দুখী হোৱা যেন অনুভৱ হয় বুলি শাস্ত্ৰত কোৱা হৈছে ।(আগলৈ)